Średnia krajowa 2023 w Polsce: ile wynosi netto i brutto

Zobacz, co to jest średnia krajowa i jak się ją liczy. Ile wynosi przeciętne wynagrodzenie Polaków?
Agata Jach - Redaktorka HelloFinance
Tekst

Agata Jach

Agata Jach - Redaktorka HelloFinance
Tekst
Agata Jach
Redaktorka HelloFinance

Zajmuję się tematyką finansową — w prosty, przystępny sposób wyjaśniam meandry polskiego prawa, aby pomóc Ci podjąć przemyślane i korzystne decyzje finansowe.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

22 grudnia, 2023
Redakcja:

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

8 min
Media o nas:
Spis treści:

Średnia krajowa ogłoszona przez GUS w I kwartale 2022 roku wynosi 6 235,22 zł brutto. To wzrost o prawie 250 zł w stosunku do danych z końca 2021 roku. Pytanie tylko, na ile te liczby przekładają się na realne zarobki Polaków.

Dlaczego możesz nam zaufać
Informacja o reklamach

Pomimo rosnącej średniej krajowej, realny wzrost zarobków jest najniższy od 2013 roku. Przyczyną jest coraz wyższa inflacja, która w maju 2022 roku sięgnęła 13,9%. 

Poza tym, kontrowersje budzi sposób liczenia średniej krajowej przez GUS. W statystykach nie są uwzględnione wszystkie pracujące dorosłe osoby. Sprawdź, ile wynoszą przeciętne zarobki w poszczególnych sektorach i czy Twoja pensja jest w ogóle brana pod uwagę przy liczeniu średniej krajowej. 

Z artykułu dowiesz się:

  • Jak GUS liczy średnią krajową.
  • Kogo pomija średnia krajowa.
  • Które branże zarabiają najwięcej.
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej
@Milena Dlugosz
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
@Milena Dlugosz
Zobacz więcej

Zobacz też:

Średnia krajowa – podstawowe informacje

Średnia krajowa podawana jest przez Główny Urząd Statystyczny w zestawieniu rocznym, kwartalnym i miesięcznym, z podziałem na sektor przedsiębiorstw, mikroprzedsiębiorstw i w podmiotach gospodarki narodowej. 

Co to jest średnia krajowa?

Średnia krajowa to przeciętne wynagrodzenie, jakie otrzymują pracownicy w danym sektorze gospodarki.Co ważne – GUS w comiesięcznych komunikatach o średniej krajowej podaje kwoty brutto. 

Wartość podana przez urząd budzi jednak spore emocje – ponieważ dotyczy tylko osób zatrudnionych na umowę o pracę. Mówiąc wprost: taki sposób liczenia średniej może ją znacznie zawyżać. O tym jak znacznie – za chwilę.

Ile wynosi średnia krajowa w Polsce w 2022 roku?

Wartość średniej krajowej (w sektorze przedsiębiorstw) w I kwartale 2022 roku wyniosła 6 235,22 zł brutto (co daje 4 484,95 zł netto). Mówimy tutaj o średniej – z założenia więc duża część osób powinna zarabiać więcej. Niektórzy złapią się teraz pewnie za głowę, bo kwota wydaje się wysoka. Czas więc wyjaśnić skąd się ona bierze i kogo dotyczy. 

Zobacz też: Inflacja: co to jest, jak wpływa na Twoje życie + przyczyny

Średnia krajowa – jak liczy ją GUS?

Aby obliczyć średnią krajową, GUS dzieli wysokość wynagrodzenia w danym sektorze gospodarki przez liczbę pracowników omawianego sektora. Wydaje się to proste i logiczne? Tak. ALE…

Tak naprawdę średnia krajowa podawana przez media jako obowiązująca to tylko jedna ze średnich liczonych przez GUS. Urząd przygotowuje cyklicznie różne raporty dla poszczególnych sektorów gospodarki. 

Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw 

  • To wartość podawana najczęściej jako średnia krajowa. 

  • Dotyczy jednak tylko osób z umową o pracę, zatrudnionych w firmach powyżej 9 osób: a to zaledwie jedna trzecia (sic!) rynku pracy.

  • Zestawienie przygotowywane jest przez GUS w trybie kwartalnym i miesięcznym.

  • W kwietniu 2022 roku średnia krajowa w tym sektorze wyniosła 6 626,95 zł. brutto (4 697,99 netto).

Średnia krajowa w sektorze mikroprzedsiębiorstw

  • To średnie zarobki osób zatrudnionych na umowę o pracę w firmach, które liczą mniej niż 9 osób. 

  • Jak wynika z danych GUS-u mikrobiznesy to najmniej rentowny sektor gospodarki. 

  • Urząd przygotowuje zestawienie w trybie rocznym. 

  • W 2020 roku średnia krajowa dla mikroprzedsiębiorstw wyniosła 3 509,65 zł brutto (2 708,40 zł netto).

Średnia krajowa w gospodarce narodowej

  • Najszersza z wymienionych kategorii. 

  • Obejmuje osoby zatrudnione na umowę o pracę zarówno w firmach prywatnych (niezależnie od wielkości), jak i państwowych przedsiębiorstwach.

  • Urząd przygotowuje zestawienie w trybie rocznym.

  • W 2021 roku przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej wyniosło 5 662,53 zł brutto (czyli 4 083,02 netto).

Jak wynika z powyższego zestawienia, średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw jest wyższa o tysiąc złotych od średniej w gospodarce narodowej. Dysproporcja jest jeszcze wyższa, jeśli porównamy zarobki w małych i dużych przedsiębiorstwach: płace w mikroprzedsiębiorstwach są prawie dwa razy niższe. Warto więc podchodzić z dystansem do rewelacji na temat rosnącej średniej krajowej i zacząć od sprawdzenia, którą średnią podaje nasze źródło. 

Może Cię zainteresować: Inflacja w Polsce: ile wynosi? Jak poradzić sobie z jej skutkami?

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej
@Milena Dlugosz
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
@Milena Dlugosz
Zobacz więcej

Średnia krajowa a przeciętne wynagrodzenia Polaków

Jak wynika z danych udostępnionych na Twitterze przez szefa Rządowego Centrum Analiz, aż 8,6 mln osób zarabia mniej, niż wynosi średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw. To 83% całego rynku pracy! To oznacza, że średnią krajową lub więcej zarabia jedynie 17% Polaków. 

Dodatkowo, z tych samych danych wynika, że aż 2,6 mln Polaków zarabia poniżej tegorocznej płacy minimalnej (czyli mniej niż 3 010 zł brutto). 

Więcej o pensji minimalnej dowiesz się z artykułu: Najniższa krajowa: ile wynosi netto, brutto i na godzinę?

Czyje wynagrodzenia nie liczą się do średniej krajowej?

Skąd tak duża rozbieżność? Z jednej strony średnia krajowa jest zawyżana przez tych najlepiej zarabiających. Pokazuje to skalę rozwarstwienia społecznego w Polsce. Poza tym sam sposób liczenia średniej krajowej sprawia, że grupa, która zarabia najmniej, nie jest w niej licznie reprezentowana. Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw nie uwzględnia:

  • Osób, które pracują w firmie, która zatrudnia mniej niż 9 osób.

  • Uczniów i studentów.

  • Osób zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenie i dzieło).

  • Pracowników sektora państwowego. 

  • Osób przebywających na urlopie macierzyńskim. 

Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw pomija więc około 40% czynnych zawodowo Polaków. 

Średnie wynagrodzenie w Polsce trochę lepiej oddaje zestawienie dla gospodarki narodowej, które uwzględnia pracowników sektora państwowego i osoby zatrudnione w małych firmach. Jednak i tu brakuje osób zatrudnionych na „śmieciówkach”, które mogłyby znacznie zmienić wynik pomiaru. Według danych GUS-u to nawet 1,2 mln ludzi.

Sprawdź koniecznieKredyt gotówkowy: w jakim banku warto?

Na co wpływa średnia krajowa?

No dobrze, ale jakie to ma dla mnie znaczenie, że średnia krajowa jest zawyżona?. 

Otóż ma, szczególnie jeśli jesteś przedsiębiorcą. 

Średnia krajowa to punkt odniesienia, na podstawie któregoZUS ustala wysokość składek dla przedsiębiorców. Średnie wynagrodzenie wpływa także na wysokość składek IKE i IKZE.

Wysokość średniej krajowej jest pośrednio markerem zamożności mieszkańców w danym kraju. To liczba, która pojawia się w międzynarodowych porównaniach i jest ważnym punktem odniesienia, którym chętnie chwali się rząd. Warto więc wiedzieć, że jej wysokość mocno odbiega od realnych zarobków większości Polaków. 

Sprawdź także: Umowa B2B – co to jest, jakie są korzyści i na co uważać?

Jak zmienia się średnia krajowa?

GUS publikuje oświadczenia o średniej krajowej co miesiąc, kwartał lub rok – w zależności od sektora gospodarki, których dotyczy raport. Oto jak kształtowały się średnie wynagrodzenia Polaków w ostatnich 10 latach. 

Zestawienie dotyczy średniej krajowej w gospodarce narodowej – ponieważ ten sektor jest najszerszy i pomija najmniej Polaków. 

Rok

Przeciętne wynagrodzenie brutto w PLN

2021

5 662,53 

2020

5 167,47 

2019

4 918,17 

2018

4 585,03 

2017

4 271,51 

2016

4 047,21

2015

3 899,78

2014

3 783,46 

2013

3 650,06

2012

3 521,67

2011

3 399,52

Wartości podane przez ZUS jasno pokazują, że średnia krajowa z roku na rok rośnie. Nie zmieniła tego nawet pandemia koronawirusa i wywołany przez nią kryzys gospodarczy. Zdaniem ekspertów duże znaczenie w utrzymaniu płac na wysokim poziomie miały rządowe tarcze antykryzysowe i wciąż utrzymujący się w Polsce rynek pracownika. 

Warto jednak pamiętać, że sam wzrost wynagrodzeń wcale nie musi bezpośrednio przekładać się na wzrost zamożności Polaków. Jeśli ceny rosną szybciej, niż wynagrodzenia (a tak dzieje się obecnie) może się okazać, że pomimo wzrostu średniej krajowej realnie zarabiamy mniej. 

Najniższa średnia krajowa dla regionów i branż

Rozwarstwienie społeczne w Polsce jest dalekie od ideału – średnie wynagrodzenia różnią się w zależności od miejsca zamieszkania, stażu pracy i branży. Zobacz w których województwach i branżach średnia krajowa jest najniższa, w których zaś dynamicznie wzrasta. 

Średnie zarobki w województwach

Jak wynika z raportu GUS najwięcej zarabiają mieszkańcy województw:

  • mazowieckiego (6 772 zł brutto), 

  • dolnośląskiego (6 113 zł brutto), 

  • małopolskiego (5 978 zł brutto). 

Najgorzej wygląda sytuacja na tak zwanej ścianie wschodniej, czyli w województwach: 

  • podlaskim (5 090 zł brutto), 

  • lubelskim (5 041 zł brutto), 

  • podkarpackim (4 899 zł brutto).

Między województwami mazowieckim i podkarpackim są więc prawie 2 tys. złotych różnicy. To bardzo duża kwota, a wciąż mówimy o średniej – czyli kwocie wyższej, niż zarobki większości mieszkańców. 

Średnie zarobki w branżach

Choć średnia krajowa rośnie stale i dynamicznie, jej przyrost jest różny w poszczególnych branżach. Jak podaje GUS w pierwszym kwartale 2022 roku najmniej wzrosły wynagrodzenia w kulturze, rozrywce i rekreacji (trochę ponad 1%) i gastronomii (0,3%).

Największy przyrost zarobków odnotowano w przemyśle (6%), działalności profesjonalnej i technicznej (6,5%) i w dziale, który GUS nazywa „Informacja i komunikacja” i dotyczy pracowników IT oraz mediów (6%).

Zobacz też: Praca online: gdzie jej szukać i jak zwiększyć swoje szanse

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej
@Milena Dlugosz
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
@Milena Dlugosz
Zobacz więcej

Podsumowanie: czy średnia krajowa pokazuje realne zarobki Polaków?

Sposób liczenia średniej krajowej nie bez przyczyny wywołuje wiele kontrowersji. Podane przez GUS kwoty dobrze wyglądają na papierze, jednak realnie niewiele mówią o sytuacji finansowej Polaków.

  • Wystarczy niewielka grupa bardzo dobrze zarabiających osób, żeby mocno zawyżyć średnią krajową.
  • Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw, którą chętnie chwali się rząd, nie uwzględnia prawie 40% osób czynnych zawodowo w Polsce.
  • W żadnym wyliczeniu średniej krajowej nie są brane pod uwagę osoby zatrudnione na podstawie umów cywilno–prawnych (dzieło i zlecenie).
  • Wysokość średniej krajowej nie mówi wszystkiego o poziomie zamożności Polaków – ponieważ nie uwzględnia wzrostu cen. Jeśli wysokość inflacji przewyższa szybkość wzrostu średniej krajowej, wtedy realnie zarabiamy mniej.

Dzięki za przeczytanie mojego artykułu! A jak wygląda Twoja sytuacja – przekraczasz magiczny wskaźnik średniej krajowej czy tylko się irytujesz gdy widzisz zawyżone dane? Jeśli chcesz podzielić się swoją opinią – zapraszam do komentowania!

FAQ

A jakie pytania frapowały innych?

Którą średnią krajową bierze pod uwagę ZUS przy obliczaniu wysokości składki dla przedsiębiorców?

ZUS przy obliczaniu wysokości składek dla przedsiębiorców bierze pod uwagę średnią krajową w gospodarce narodowej.

Ile wynosi średnia krajowa w Niemczech?

Według danych Eurostatu, średnie miesięczne wynagrodzenie w Niemczech wynosi obecnie 4 100 euro brutto (czyli prawie 19 000 zł).

Ile wynosi średnia krajowa w Rosji?

Średnie miesięczne zarobki w Rosji w maju 2022 roku wynoszą 66 757 ruble brutto (czyli prawie 4 500 zł). Dla porównania w lutym 2022 roku średnia krajowa w Rosji wynosiła 57 344 ruble brutto (około 3 800 zł). Płace w Rosji rosną bardzo dynamicznie, jednak warto pamiętać, że rośnie tam również inflacja, a kurs rubla jest niestabilny w związku z toczącą się wojną na Ukrainie.

Agata Jach - Redaktorka HelloFinance

Redaktorka HelloFinance

Agata Jach

Zajmuję się tematyką finansową — w prosty, przystępny sposób wyjaśniam meandry polskiego prawa, aby pomóc Ci podjąć przemyślane i korzystne decyzje finansowe.

Oszczędzaj czas i pieniądze z Hello Finance

Poznaj sprawdzone sposoby na finanse osobiste

Zobacz inne treści
Podobne artykuły
Praca dla nieletnich: 17 pomysłów + od ilu lat można pracować

lip 29

Praca dla nieletnich: 17 pomysłów + od ilu lat można pracować?

Praca dla nieletnich to wolność i niezależność. Sprawdź, od ilu lat można zarabiać i jak zacząć.

Uczciwa praca chałupnicza w domu w 2023 (oferty pracy z dowozem i bez)

lip 28

Uczciwa praca chałupnicza w domu 2023 [oferty pracy, porady]

Sprawdź, na czym polega praca chałupnicza i chałupnictwo z dowozem do domu. Uczciwa praca chałupnicza: co to znaczy i jak znaleźć najlepsze oferty?

Praca zdalna bez doświadczenia: 9 pomysłów + poradnik

lip 29

Praca zdalna bez doświadczenia: 9 pomysłów + poradnik

Praca zdalna bez doświadczenia to pomysł dla tych, którzy chcą dodatkowo zarobić, zaczynają lub zmieniają swoją karierę zawodową.